Yatirim indiriminde son durum

11.02.2010 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 3991 görüntülenme YAZDIR

Yatirim indiriminde son durum
11 Subat 2010, A.Bumin DOGRUSÖZ

Geçen yazimda, Anayasa Mahkemesi kararlarindan ücretlilere uygulanacak vergi tarifesiyle ilgili olaninin yasama geçirilmesini yazmistim. Bu yazimda da bu defa Anayasa Mahkemesi’nin yatirim indirimi konusundaki kararinin yasama geçirilmesini, son günlerin tartismalarinin da isiginda irdelemek istiyorum. 
Anayasa Mahkemesi yatirim indirimi konusunda Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 69. maddesinde yer alan “sadece 2006, 2007 ve 2008 yillarina ait” ibaresini iptal ederek, kazanilmis yatirim indiriminden yararlanma hakkini yok eden, hukuk güvenligi ilkesine aykiri düzenlemeyi iptal etmistir. Istisnaya konu iktisadi kiymete iliskin harcamalarin yapildigi yilda baslanmasi ve indirilecek tutara ulasilincaya kadar devam olunmasi biçimindeki yatirim indirimi istisnasi, bu istisnadan yararlanmaya zamaninda yürürlükteki mevzuata göre hak kazananlar için yeniden canlanmistir. 
Anayasa Mahkemesi bu karari ile ayrica 5479 sayili kanunun, yatirim indirimi düzenlemesini 1.1.2006 tarihinde yürürlükten kaldiran düzenlemesini de iptal etmistir. Böylece yatirim indirimi istisnasinin yürürlükten kalkma tarihi 5479 sayili kanunun yürürlük tarihi olan 8.4.2006 tarihine tasinmistir. Böylece mükelleflerin 8.4.2006 tarihine kadar yapmis olduklari ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 19. maddesi kapsaminda bulunan yatirimlari, 1.1.2006 tarihinden önce baslayan yatirimlarla bir bütünlük olusturmasa dahi yatirim indiriminden yararlanir hale gelmistir. 
Bu iptal kararlari, önce Anayasa Mahkemesi’nce Maliye Bakanligi’na 15.10.2009 tarihinde bildirilmekle aleniyet kazanmis, daha sonrada 5 Ocak 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayimlanmistir. 
Bu iptal kararlari öncelikle, Kurumlar Vergisi mükelleflerinden 3.081 kurumu, Gelir Vergisi mükelleflerinden ise 111 kisiyi ilgilendiriyor. Bu kurumlarin 2008 yili beyannamelerinde devreden yatirim indirimi olarak 78.494.442.196,93 TL yer aliyor. Bu devreden yatirim indirimine sahip kurumlarin 2.079’unun yatirim indirimi hakkinin kaynagi Gelir Vergisi Kanunu’nun mülga 19. maddesi. Bu mükelleflerin devreden yatirim indirimi 12.657.451.840,31 TL. Buna karsilik 1.625 kurumun geçici 61. maddeye istinaden yararlandigi toplam devreden yatirim indirimi tutari ise 65.836.990.356,62 TL. Bilindigi gibi mülga 19. maddeye göre yararlanilan yatirim indirimi üzerinden ödenmesi gereken bir yükümlülük bulunmamasina karsilik, geçici 61. maddeye göre yararlanilan yatirim indirimi tutari üzerinden % 19,8 stopaj yapilmasi gerekiyor. Yatirim indirimi devreden 111 Gelir Vergisi mükellefinde 2008 sonu itibariyle indirim konusu yapilamamis harcama tutari ise 74.406.851,61 TL. Öte yandan yatirim indirimi hakkini kullanan mükelleflerin geçici vergi ve yillik vergi orani olarak, 5520 sayili kanunun öngördügü % 20 oranini degil, önceki 5422 sayili kanunun % 30 oranini dikkate almalari gerekiyor. 
Bu rakamlardan hareketle, bu kurumlarin 2009’a devreden yatirim indirimi tutari kadar kazanç beyan ettigini düsünürsek, Hazine bu uygulamadan dolayi 15.698.884.439 TL Kurumlar Vergisi gelirinden olacak. Buna karsilik 13.035.724.090 TL stopaj geliri elde edecek. Dolayisiyla bu noktada Hazine kaybi yaklasik 2.5 milyar TL civari olacak. Bu rakam, yatirimlarin tesvikinin bedeli olarak degerlendirilirse ve geçici 69. maddeye bu anayasaya aykiri hüküm tüm uyarilara ragmen konulmasa idi zaten Hazine’nin katlanilacagi bir yük olarak görülürse, fazla büyük bir rakam degildir. 
Simdi söz konusu kararlari bu mükellefler için irdeleyelim.           
Bu mükellefler, iptal kararinin yayimlandigi tarihten sonra verecekleri bütün beyannamelerinde, bir baska deyisle hem geçici vergi hem de yillik beyannamelerinde bu indirim haklarini kullanabilirler. Çünkü beyanname tarihinde, bu indirim hakkini engelleyen bir mevzuat düzenlemesi artik kalmamistir. Öte yandan bu indirim hakkini kullananlara, yorum yolu ile bir tarhiyat da yapilamaz. Çünkü beyanname tarihi itibariyle tarhiyata esas alinabilecek bir yasal dayanak kalmamistir. 
Bu arada bazi görüsler, bir dedikodu olarak dolasiyor. Bu dedikoduya göre; Anayasa Mahkemesi karari geriye yürütülemezmis, karar ocak ayinda yayimlanmis, bu nedenle 2009 yili kazançlarindan yatirim harcamalarinin indirilmesi mümkün degilmis, bu harcamalar ancak 2010 yili kazançlarindan indirilebilirmis. Pek çok kere duydugum bu görüsü, tartismaya dahi deger görmüyorum. 
Kaldi ki Anayasa Mahkemesi’nin kararinin aleniyet kazanmasindan sonra, ihtirazi kayitla verilmis geçici vergi beyanlari dolayisiyla yapilan tahakkuklara karsi açilan davalarda mahkemeler, tahakkuklari pek yerinde ve hakli olarak iptal ederken; 2009 kazançlarinin vergilendirilmesinde yatirim indiriminin dikkate alinmayacagini savunmak mümkün degildir.
2009 yilinin son dönem geçici vergisinde yatirim indirimi hakkindan mahsubuna yasal bir engel bulunmamasina ragmen yararlanmayanlar, yillik beyannamede yararlanma haklarini, 2009 yilinda bu indirimi düsmeyenler 2010 yilinda düsme olanaklarini riske sokarlar.
Ancak Anayasa Mahkemesi kararinin yasama geçirilebilmesi için, kisilerin kendi anlayislarinda beyanname verme haklarini ortadan kaldiran ve beyan sisteminin özüne aykiri “totaliter e-beyanname”de, bu konuda satir açilmasi ve ayrica bu indirimden yararlanip da sonrasinda matrah kalanlara uygulanacak vergi oranini % 30 olarak dikkate alacak bir düzenleme yapilmasi gerekmektedir. Bu yapilmadigi takdirde, aradaki fark vergi için vergi idaresine dilekçe vererek farkin tahakkuk ettirilmesi de unutulmamalidir. 
Eger geçici vergiye iliskin e-beyanname bu yolda düzeltilmezse, en kötü halde, mükelleflere yine ihtirazi kayit verip dava açmak yolu görünmektedir. Bu davalarin mükelleflerce kazanilacagi, emsal içtihatlara uyarinca asikâr olduguna göre, devlet bu defa yargilama maliyetleri kadar zarara girmis olacaktir. 
Burada artik, Anayasa Mahkemesi kararinin yasama geçirilmesi bir kanuna veya bir genel teblige ihtiyaç göstermese de Maliye idaresinin hiç olmazsa bir sirkülerle bu konudaki karisikliklari gidererek görüsünü açikça ortaya koymasi gerekir.

11.02.2010 | Referans Gazetesi