EMEKLILERIN BINA VERGISINDE SIFIR ORAN
Dr.
A. Bumin DOGRUSÖZ
Dünya
Gazetesi 1.5.2018
Mayis
ayi, emlâk vergisinin ilk taksitinin ödenmesine iliskin son aydir. Bu vesile
ile bende bu yazim, daha önce daha ayrintili yazdigim “emeklilerin bina
vergisinde sifir oran uygulamasi”na iliskin önemli noktalari hatirlatmaya
ayirdim.
Konu Emlâk Vergisi Kanununun 8/2 maddesi ile düzenlenmis
ve madde ile Bakanlar Kuruluna “gelirleri münhasiran kanunla kurulan sosyal
güvenlik kurumlarindan aldiklari ayliktan ibaret bulunanlarin (…),Türkiye
sinirlari içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskeni olmasi (intifa hakkina
sahip olunmasi hali dahil) halinde, bu meskenlerine ait vergi oranini sifira
kadar indirme yetkisi verilmistir. Kanunda ayrica bu hükmün, yukarida
belirtilenlerin tek meskene hisse ile sahip olmalari halinde hisselerine ait
kisim hakkinda da uygulanacagi hükme baglanmistir.
Bu olanaktan sadece Türk kanunlarina
göre kurulmus sosyal güvenlik kurumundan aylik alanlar yararlanabilirler. Bu
aylik emekli ayligi olabilecegi gibi vefat etmis baba, es gibi kimseler
dolayisiyla kendisine ölüm ayligi seklinde de olabilir. Yabanci ülkelerin
sosyal güvenlik kurumundan emekli ayligi alanlar bu olanaktan yararlanamazlar.
Bu olanaktan yararlanabilmek için
“gelirin münhasiran sosyal güvenlik ayligindan ibaret” olmasi gerekmektedir.
Baskaca geliri olanlar bu olanaktan yararlanamazlar. Örnegin emekli olup da ticari
veya serbest meslek faaliyeti ile ugrasarak gelir elde edenler, kira geliri
olanlar, sosyal güvenlik destek primi ödeyerek ücretli çalismaya devam edenler
bu olanaktan yararlanamazlar. Buradaki gelirin sadece “sosyal güvenlik
ayligindan ibaret” olmasi kosulunun sinirlari önemlidir. Bu siniri, gelir
vergisi konusuna giren gelir seklinde çizmek yerinde olur. Örnegin dul bir
emeklinin bosandigi esinden aldigi nafaka, bana göre bu olanaktan yararlanma
kosullarini ihlal etmez.
Emekli, emekli maasini bankada
vadeli mevduat, hazine bonosu almak, fon veya repo islemleri yoluyla da
degerlendirebilir. Maliye Bakanligi 45 sayili Emlâk Vergisi Genel Tebligindeki
açiklamaya göre; “geliri münhasiran kanunla kurulan sosyal
güvenlik kurumlarindan aldiklari ayliktan ibaret bulunanlarin elde ettikleri ve
yillik tutari toplami bina vergisi indiriminden yararlanilan yildan bir önceki
yilda geçerli olan Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yazili tarifenin
ikinci gelir diliminde yer alan tutari (30.000,- TL) geçmeyen her türlü menkul
sermaye iradi gelirleri, sifir bina vergisi oranindan yararlanmaya engel teskil
eden gelirler arasinda degerlendirilmeyecektir.”
Bu olanaktan
yararlanacaklarin söz konusu tek meskende bizzat oturmalari gerekmemektedir.
Örnegin Istanbul’daki meskenini ogluna bedelsiz tahsis edip kendisi kizinin
Izmir’deki dairesinde oturan veya kendisi kirada oturan emekli kisi de bu
olanaktan yararlanabilir. Ancak kendi meskenini kiraya verip, kendisi de kirada
oturan bir emeklinin bana göre kira geliri bulundugundan bu olanaktan
yararlanamamasi gerekir. Ancak Maliye Bakanligi 38 sayili Emlâk Vergisi Genel
Tebliginde “sahibi oldugu konutu tek
meskeni kiraya verip, kirada oturanlar da diger sartlari tasimalari kaydiyla
indirimli vergi oranindan faydalanabileceklerdir.” açiklamasini yapmistir.
Tek
meskene sahip olma kosulu, baskaca bir tasinmaza sahip olmama seklinde
anlasilmamalidir. Bir emeklinin, gelir getirmeyen baskaca bir dükkân, arsa veya
araziye sahip olmasi, kosulun ihlali olarak kabul edilmemektedir. Ancak, Tek
meskenin, sürekli oturulmayan, yilin belli dönemlerinde kullanilan yazlik ev,
devre mülk, bag veya yayla evi olmasi halinde, bu meskenler için söz konusu
olanaktan yararlanmak mümkün degildir.
Emeklilerin tek meskene hisseli
olarak sahip olmalari durumunda da, bu sifir oranli vergi olanagindan kendi
hisseleri için yararlanmalari mümkündür. Ancak burada meskenin tamaminin büyüklügünün
200 m² sinirini asmamasi gerekmektedir.
Sifir
oran olanagindan sadece kat mülkiyeti tesis edilmis binalar için degil, kat
irtifaki tapulu binalar için de yararlanilabilinir.
Emlâk vergisi mükellefiyeti, intifa
hakki tesis edilen binalarda intifa hakki sahibine düser. Intifa hakki
sahipleri de aktardigimiz kosullari tasimalari kaydi ile sifir vergi
olanagindan yararlanabilirler.
Bu olanaktan yararlanmak için ilgili
Belediye’ye basili örnekleri belediyelerde bulunan matbu bir taahhütname
verilmesi gerekli ve yeterlidir. Bu taahhütnameyi vermis olanlarin, tekrar
vermelerine gerek yoktur. Kosullarin kaybedilmesi halinde, örnegin yeni bir
mesken edinme veya yeniden çalisma yahut siniri asan menkul sermaye iradi elde
etme vb. hallerde, kosullarin yitirildigi yil durumun bir dilekçe ile
belediyeye bildirilmesi gerekmektedir. Bu bildirimi izleyen yildan itibaren
Belediye normal vergi oranina göre vergi tahakkuk ettirecektir.