VERGI DENETIMI SIYASALLASIYOR

08.07.2010 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 3988 görüntülenme YAZDIR

VERGI DENETIMI SIYASALLASIYOR
8 Temmuz 2010, A.Bumin DOGRUSÖZ

Vergi pek çok sosyal bilimin konusuna girdigi gibi, ayni zamanda tehlikeli bir siyasal araçtir. Vergi yoluyla hemen hemen bütün hak ve özgürlüklere müdahale edilebilir, bunlarin kullanimi sinirlandirilabilir. Vergi incelemeleri, matrah farklari yaratma, teminat isteme, ihtiyati haciz, ihtiyati tahakkuk gibi yollarla degil sirketler, sektörler bile yönlendirilebilir, sindirilebilir, dar bogazlara sokulabilir. Vergi incelemeleri yoluyla bir sektörün bütün ticari sirlari, tedarikçi listeleri, müsteri listeleri, üretim sirlari, formülasyonu ele geçirilebilir. Bu bilgilerle bazi sirketler güçlendirilebilir, sektörün yapisina müdahale edilebilir, yandas sirketler yaratilabilir. Bugün belki ülkemiz için bu yazilanlar söz konusu olmayabilir, ama ileride olmayacagini da kimse garanti edemez. Hatta bu gibi müesseseler karsisinda mükelleflerin yeterince koruyucu hak ve mekanizmalara sahip kilinmadigi ülkemizde, verginin siyasallasmasi çok daha tehlikelidir. Özellikle 6183 sayili kanunun mükellef haklarini gözetmeyen, sadece kamu alacagi düsünülerek yazilmis hükümleri, uzun zamandir gözden geçirilmemektedir. Zaten bu sebeplerdir ki pek çok ülkede gelir idareleri siyasal nitelik tasiyan yürütme organlari karsisinda yari özerk veya özerk yapiya kavusturulmustur. Ülkemizde de böyle bir yapilanmanin geregi zaten pek çok ilgili sivil toplum kurulusu tarafindan savunulmaktadir. Gelir Idaresi’nin, kurulus mevzuatinin yeterince özerklik tanimamis olmasina ragmen, yari özerk oldugu savunulabilir. Geçmiste yapilan pek çok incelemeden sonra da basinda konu degerlendirilmis, pek çok incelemede ‘siyasal’ niteligin varligi ileri sürülmüstür. Buna karsilik gidisat, olmasi gerekenin tam tersine incelemeleri daha da siyasallastirmak, incelemeleri siyasetçinin güdümüne sokmak yönündedir. Nitekim vergi incelemelerinin planlanmasi konusu, halen TBMM gündeminde bulunan Torba Kanun Tasarisi’nin düzenlemeleri arasinda yer alan bir konudur. Tasari ile Maliye Bakanligi’nin Kurulus Kanununa (178 sayili KHK) eklenmesi öngörülen 33/B maddesi ile “bakanligin vergi inceleme ve denetim amaçlarina ulasmasini saglamak, vergi inceleme ve denetimleri ile raporlamaya iliskin standart, ilke, yöntem ve teknikleri gelistirmek, inceleme ve denetim rehberleri hazirlamak, inceleme elemanlarinin uyacaklari etik kurallari belirlemek, vergi inceleme birimleri arasinda koordinasyonu saglamak, denetim birimlerinin uyacaklari yillik vergi inceleme ve denetim planini hazirlamak ve uygulamayi izlemek üzere Vergi Inceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulu kurulmasi öngörülmektedir. Bu kurul ayni zamanda incelemeye alinacak sektör ve mükellefleri de belirleyecektir. Yani bu kurul vergi incelemelerinin patronu ve yönlendiricisi olacaktir. Tasariya göre bu kurul, Gelir Idaresi Baskani’nin baskanliginda, Maliye Teftis Kurulu Baskani, Hesap Uzmanlari Kurulu Baskani, Gelir Idaresi Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Baskanligi’nin bagli oldugu Gelir Idaresi Baskan Yardimcisi ve Gelirler Kontrolörleri Daire Baskani’ndan olusacaktir. Kurulun kararlari bakan onayi ile yürürlüge girecektir. Bu kurula Gelir Idaresi Baskani’nin baskanlik etmesi ise dogaldir. Çünkü Gelir Idaresi, verginin tarh, tahakkuk ve tahsilatinin patronu mevkiindedir. Mükellefi taniyan, izleyen bu idaredir. Tasradan gelen bilgilerle mükellefler hakkinda en donanimli idare, Gelir Idaresi’dir. Kaldi ki inceleme sonuçlarini da uygulayacak, takip edecek ve hatta yargi önünde savunacak olanda bu idaredir. Ancak tasarinin bu düzenlemelerinde Plan ve Bütçe Komisyonu’nda degisiklik yapilmistir. Komisyon düzenlemesi ile bu kurula Maliye Bakani’nin veya tevkil etmesi halinde müstesarin baskanlik etmesi öngörülmüstür. Kurul kararlarinin bakan onayi ile yürürlüge girmesi baskadir, bakanin baskanliginda çalismak ve karar almak baska seydir. Artik bakan veya yari siyasi memuriyet olan müstesar, artik bu kurulu yönlendirebilecek ve denetlenecek sektör ve mükelleflerin belirlenmesinde söz sahibi olacaktir. Eger tasari bu sekli ile yasalasirsa, hiç kimse artik, yapilan incelemelerin siyasetçi/bakan tarafindan belirlenen inceleme olmadigini iddia edemeyecektir. Vergi incelemeleri tasari ile siyasetin güdümüne sokulmaktadir. Su andaki bakan çok iyi birisi olabilir. Vergi incelemelerine siyaseti sokmak gibi bir niyeti olmayabilir. Hatta belki, incelenecek mükellef veya sektörlerin belirlenmesine belki hiç karismayacak olabilir. Ancak bütün bunlar, incelemelerin bakan güdümünde yapildigi söylentisini önlemeyecegi gibi, bundan sonra gelecek bütün bakanlarin da bu sekilde olacagini kimse garanti edemez. Bu yanlistan, tasarinin genel kurul görüsmeleri sirasinda mutlaka dönülmesi gerekir.

08.07.2010 | Referans Gazetesi