KRES SORUNU VE VERGI MEVZUATI

07.09.2017 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 2914 görüntülenme YAZDIR

KRES SORUNU VE VERGI MEVZUATI

Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ

Dünya Gazetesi / 7.9.2017

Istihdamla ilgili sorunlardan birisi de kadin istihdaminin arttirilmasidir. Kadinlarin is ve aile yasamlarinin uyumlastirilmasi / uzlastirilmasi, bu noktada büyük önem tasimaktadir. Bu konuda çesitli siyasal metin veya programlarda umut verici ifadeler yer almakla, özellikle is hukukuna iliskin mevzuatta önemli degisiklik ve gelismeler saglanmakla (dogum sonrasi esnek çalisma olanaginin saglanmasi, dogum ve emzirmeye bagli izinlerin gözden geçirilmesi vb) birlikte istenilen düzeye ulasilabildigini su an için söylemek zordur.

            Bu konuda önem tasiyan ve üzerinde durulmasi gereken konulardan birisi de toplumumuzda daha ziyade kadinlarin üzerine yigilmis bulunan çocuk bakim konusudur. Bu konu ise hemen akla kres sorununu getirmektedir.

14.07.2004 tarihli Resmi Gazetede yayimlanan “Gebe veya Emziren Kadinlarin Çalistirilma Sartlariyla Emzirme Odalari ve Çocuk Bakim Yurtlarina Dair Yönetmelik' in 15.maddesi ile, “isverenin belediye ve mücavir alan sinirlari içinde bulunan tüm isyerlerinde, yaslari ve medeni halleri ne olursa olsun, toplam 150’den çok kadin çalisani olmasi halinde, 0-6 yasindaki çocuklarin birakilmasi, bakimi ve emziren çalisanlarin çocuklarini emzirmeleri için isveren tarafindan, çalisma yerlerinden ayri ve isyerine yakin belirli sartlari tasiyan bir yurdun kurulmasi zorunlu kilinmistir.

Daha sonra bu Yönetmeligin yerine geçmek üzere 16.8.2013 tarihli Resmi Gazete’de yayimlanan Yönetmelikle de 100-150 kadin çalisani olan isyerleri için, çocuklarin birakilmasi, bakimi ve emziren çalisanlarin çocuklarini emzirmeleri için isveren tarafindan, çalisma yerlerinden ayri ve isyerine yakin bir çocuk bakim yurdunun / kresin kurulmasi zorunlulugu sürdürülmüstür. Kres, isyerine en fazla 250 metre uzaklikta olmak zorundadir, aksi halde isveren ayrica kres ile isyeri arasinda tasit saglamakla da yükümlü olmak durumundadir. Isverenlerin, ortaklasa oda ve kres kurabilecekleri gibi, oda ve kres açma yükümlülügünü kamu kurumlarinca yetkilendirilmis yurtlarla yapacaklari anlasmalarla da yerine getirmesi mümkündür.

Kres konusu çalisanlar için isverenden talep edilebilecek nitelikte bir haktir. Nitekim Yargitay  9. Hukuk Dairesi E. 2015/5175        K. 2016/19971 sayi ve 14/11/2016 tarihli Karari ile isverenin bu yükümlülügünü yerine getirmemesinin çalisana hakli sebeple, kidem ve ihbar tazminatina hak saglayacak sekilde is akdini fesih hakkini verdigi sonucunu ifade eden bir hükme varmistir.

Ancak kres sorunu vergi mevzuati ile de desteklenmesi ve tesviki gereken bir konudur.

Isverenler kres olusturma maliyetlerini ve kres giderlerini matrahin tespitinde dikkate alabilmektedirler. Çalisanlara bu sekilde saglanan menfaatlerde ücret olarak dikkate alinmamaktadir. Isverenlerin, kres açma yükümlülügünü kamu kurumlarinca yetkilendirilmis yurtlarla yapacaklari anlasmalarla yerine getirilmesi halinde de uygulama ayni sekilde yapilmaktadir. Ancak bu uygulamanin Gelir Vergisi Kanununun 23. maddesinde netlige kavusturma ihtiyaci sürmektedir.

Ancak kres açma yükümlülügü olmamasina ragmen sosyal sorumluluk bilinci ile çalisanlarina kres olanagi saglayan is yerlerinde çalisanlara saglanan bu hizmet ayni ücret olarak degerlendirilmekte ve ücretin matrahina eklenmektedir. Buradaki mekanizma, tesvik yerine, isletmeyi maliyetlerini arttirarak cezalandirma sonucunu dogurmaktadir.

Öte yandan burada yemek çeki benzeri bir uygulama, “kres çeki” uygulamasi ihdas edilerek hem çalisanlarin hem de isverenlerin bu konudaki maliyetleri düsürülebilir.

Masraflarini kendileri üstlenerek çocuklarini krese birakan ve beyanname veren ücretlilere ve diger kazanç sahiplerine, bu harcamalarini beyannamelerinde egitim ve saglik harcamalari kapsaminda indirebilme olanaginin da saglanmasi gerekmektedir. Bu konuda Gelir Vergisi Kanununun 89. maddesi, ihtiyaca cevap verebilecek netlikte degildir.

Kadin istihdaminin arttirilmasi için vergi mevzuatinin kres konusuna daha fazla egilmesi gerekmektedir. Maliye Bakanliginda Gelir Vergisi Kanununda yapilacak degisiklikler üzerinde çalisilirken, hatirlatalim istedim.