MÜKELLEFI
ZORLA UYUMSUZ YAPMAK
(1.11.2018
tarihli DÜNYA Gazetesinde yayinlanmistir)
Gelir
Vergisi Kanunu’nun “Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi Indirimi” baslikli
mükerrer 121. maddesi ile vergilerini zamaninda beyan eden ve ödeyen ticari,
zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile
finans, bankacilik ve sigortacilik sektörlerindekiler hariç kurumlar vergisi
mükelleflerinin, hesaplanan
gelir ve kurumlar vergilerinden % 5 oraninda indirim yapilmasi öngörülmüstür.
Bu düzenleme, vergi aflarindan yararlanarak avantaj saglayanlar karsisinda
dürüst mükellefleri korumak ve ödüllendirmek amaci ile ihdas edilmistir.
Bu mükelleflerin indirim uygulamasindan
yararlanabilmesi için gerekli olan kosullar 23.12.2017 günlü Resmi Gazete’de
yayimlanan 301 sayili Genel Teblig ile asagidaki sekilde somutlastirilmistir.
1) Indirimin hesaplanacagi beyannamenin ait oldugu yil
ile bu yildan önceki son iki yila ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde
verilmis ve bu beyannamelerden tahakkuk eden vergilerin de kanuni süresi
içerisinde ödenmis olmasi
2) Indirimin hesaplanacagi beyannamenin ait oldugu yil
ile bu yildan önceki son iki yil içerisinde haklarinda beyana tabi vergi
türleri itibariyla ikmalen, re’sen veya idarece yapilmis bir
tarhiyat bulunmamasi
3) Vergi indiriminin hesaplanacagi beyannamenin
verildigi tarih itibariyla 1.000 Türk lirasinin üzerinde vadesi geçmis borcun
bulunmamasi
4) Indirimin hesaplanacagi beyannamenin ait oldugu yil
ile önceki dört takvim yilinda Vergi Usul Kanununun 359. maddesinde sayilan
fiillerin islenmemis olmasi
Söz konusu mükelleflerin hesaplanan gelir ve kurumlar
vergisi üzerinden hesaplayacaklari indirim tutari için Kanunda, 1.000.000,- TL
üst sinir çizilmistir.
Vergiye uyumlu dürüst mükellefler için öngörülen indirim
uygulamasini yukarida özetledim. Ayrintili açiklama için 301 sayili Genel
Teblige bakilmasinda yarar vardir.
Bu kosullarin Kanun karsindaki
durumu ayrica tartisilabilir.
Ancak benim deginmek istedigim konu,
son günlerde vergi dairelerinin mükellefler aleyhine küçük tutarli da olsa
bazen iade talebine bazen haksiz iadeye veya incelemeye dayali olarak küçük
küçük cezali tarhiyatlar göndermesidir. Örnegin, önemli miktarda vergi ödeyen
bir insaat sirketine 97,35 TL, yine önemli miktarda vergiler ödeyen ve otomotiv
sektöründeki bir sirkete 156,65 TL vergi ve cezasi teblig edilmistir.
Görüstügüm bir vergi dairesinde bu örnekler için “öyle çok ki” oldugu ifadesi
kullanilmistir.
Önce önemli tutarlarda vergi ödeyen
sirketlerin bu rakamlar için üzülmesi, çok yanlistir. Bu cezalar, hem is
alemini idareden sogutmakta hem de vergi bilincinden uzaklastirmaktadir.
Milyonun üzerinde vergi ödeyen bir firma, 97 TL vergiyi düsünmez.
Her halde bu cezalar gönderilirken,
“ufak rakama dava açmazlar, nasil olsa öderler” diye düsünülmektedir. Ancak bu
cezali tarhiyatlar, uyumlu mükellef indirimi hakkini da mükellefe
kaybettirmektedir. Örnegin, 156 TL cezali tarhiyat yapilan firma, bu yüzden 2018
beyaninda yararlanacagi 198.000 TL indirim hakkini yitirmektedir.
Bu uygulamanin, mükellefleri açiga
düsürerek, indirim haklarini elinden almak suretiyle vergi gelirlerini artirmak
amaciyla yapildigini düsünmek dahi istemiyorum.
Mükelleflere bazen ayrica pahaliya
mâl olacak olan ve vergiye uyumu arttirma yerine vergiden sogutmaya yönelik bu
uygulamadan vaz geçilmelidir. Vergi dairlerine, firmanin dürüstlügüne
inanmalari halinde firma rakamlari, matrahlari ve ödenen vergiler karsisinda
bindelerle ifade edilebilecek küçük matrah farklarini, cezali tarhiyata
baglamak yerine cari dönem matrahina eklettirmek veya fatura kestirmek gibi
uygulamalara gitme konusunda takdir hakkinin taninmasi gerekmektedir. Hani,
yillar önce yapildigi gibi.
Mükellefleri zorla uyumsuz yapmanin
uzun vadede hazineye de pek yarari olacagini düsünmüyorum.