VERGI YARGISINDA DAVA SÜRELERI

23.09.2010 Dr. Bumin DOGRUSÖZ - 3509 görüntülenme YAZDIR

VERGI YARGISINDA DAVA SÜRELERI
23 Eylül 2010, A.Bumin DOGRUSÖZ

Idari yargida dava açma süreleri, hem kisilerin hak arama özgürlüklerinin kullanimi hem de idarenin eylem ve islemlerinin hukuka uygunlugunun denetimi açisindan son derece önemli bir konudur. Kisiler için önemlidir, çünkü bu süreler hak düsürücü sürelerdir. Süreyi kaçiran, dava hakkini kaybeder. Bu arada idare de yargisal denetimden kurtulmus olur. 
Bize gelen sorularda dava açma sürelerine iliskin olanlarin sayisi az degil. Süre sonuna yakin gelen sorulara, usulden olmamakla birlikte, okurlarimizin hak kaybina ugramamasi için elektronik postayla yanit verdim. Ancak yine de süreye iliskin kurallari toplu halde yayimlamakta yarar oldugu inancindayim. 
2577 sayili Idari Yargilama Usulü Kanunu’nda, vergi mahkemelerinde dava açma süresi otuz gün olarak belirlenmistir. Dolayisiyla genel süre, otuz gündür. Ikmalen, re’sen veya idarece yapilacak tarhiyatlarla, idarece düzeltme yoluyla re’sen yapilan tarhiyatlara, ihtirazi kayitla yapilan beyanlara veya tahakkuklara yahut kesilen cezalara karsi açilacak davalarda bu süre uygulanir. 
2577 sayili kanun, vergi mahkemelerinde açilacak davalarda süreyi belirlerken özel kanunlarda yer alan düzenlemeleri sakli tutmustur. Nitekim pek çok kanunda konumuzu ilgilendiren sürelere rastlamak mümkündür. 
6183 sayili kanunda ödeme emrine karsi açilacak davalar, 7 günlük süreye tabi tutulmustur. 
Yine 6183 sayili kanunda, haklarinda ihtiyati haciz uygulanan kisilerin ihtiyati hacze, haklarinda ihtiyati tahakkuk uygulanan kisilerin ihtiyati tahakkuka karsi açacaklari davalar da 7 günlük süreye tabidir. 
Vergi borcundan dolayi haklarinda yurtdisi çikma islemi uygulanan kisilerin dava açma süreleri ise 60 gündür. Çünkü bu davalarda görevli mahkeme, idare mahkemesidir. Ancak bazen bu tür davalar vergi mahkemelerinin görev alanina girmektedir. Bu gibi hallerde süre 30 gündür. Buna dikkat etmek gerekmektedir. Özellikle anayasa degisikliginden sonra bu konu daha da önem tasir hale gelmistir. 
Emlak vergisiyle ilgili olarak takdir komisyonlarinca belirlenen arsa ve arazi degerlerine karsi ilgili kurum ve kuruluslarla mahalle ve köy muhtarliklarinca açilacak davalarda dava açma süresi 15 gündür. 
Aleyhlerine tarhiyat yapilanlar, uzlasma yoluna gidip uzlasmanin vaki olmamasi halinde, uzlasmanin vaki olmadigina dair tutanagin kendilerine tebliginden itibaren de dava açabilirler. Burada dava açma süresi, uzlasmaya konu olan ihbarnamenin tebliginden itibaren uzlasmaya müracaat için harcanan gün sayisinin düsülmesi suretiyle hesaplanir. Ancak bu sürenin 15 günden az kalmasi halinde, uzlasmanin vaki olmamasi üzerine açilacak davalarda dava açma süresi olarak 15 gün esas alinir. 
Dava açma süresi içinde dava açmak yerine –kosullari varsa- düzeltme talep eden mükelleflerin, düzeltme taleplerinin açikça veya 60 günlük sürede cevap verilmemek suretiyle zimnen reddedilmesi halinde dava açma süresi, 30 günlük dava açma süresinden düzeltme talep etmek için harcanan gün sayisinin düsülmesi suretiyle hesaplanir. 
Dava açma süresi geçtikten sonra düzeltme talep eden mükelleflerin, düzeltme taleplerinin açikça veya 60 günlük sürede cevap verilmemek suretiyle zimnen reddedilmesi halinde, dogrudan dava açma haklari yoktur. Bu mükelleflerin red islemine karsi sikâyet yoluyla Maliye Bakanligi’na müracaat etmeleri gerekmektedir. Talebin Maliye Bakanligi’nca da açikça veya 60 günlük sürede cevap verilmemek suretiyle zimnen reddedilmesi halinde dava hakki dogar ve dava açma süresi 30 gündür. 
Vergi hukukuyla ilgili bakanlar kurulu karari veya genel teblig gibi genel düzenleyici islemlere karsi dogrudan açilacak davalarda görevli mahkeme, Danistay’dir. Danistay’in ilgili dairesi bu gibi davalara ilk derece mahkemesi sifatiyla bakar. Bu tür soyut veya objektif iptal davalarinda dava açma süresi ise 60 gündür. 
Bu sürelerin son günü, resmi tatil gününe denk gelirse süre, tatili izleyen ilk is gününün mesai saati bitimine kadar uzar. 
Bu sürelerin son gününün adli tatile rastgelmesi halinde süre, Idari Yargilama Usulü Kanunu’nda yazili süreler, ara vermenin sona erdigi günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamis sayilir. Diger kanunlarda yazili süreler ise uzamaz. Ancak aksi yönde içtihatlar da vardir. 
Dava açma süreleri mali tatil içinde de islememektedir. (Bu konuyu daha önce yazmistim.) 
Bu sürelerin son gününün idari tatil veya idari izin olarak adlandirilan günlere gelmesi halinde ise sürenin tatili izleyen ilk is günü mesai saati bitimine kadar uzayip uzamayacagi net degildir. Her iki yönde de içtihatlar mevcuttur. 
Bu süreler, hak düsürücü ve dolayisiyla titizlikle izlenmesi gereken sürelerdir. Çünkü kisilerin bu süreleri kaçirmasi halinde hem dava haklari ortadan kalkmakta ve aleyhlerine yapilan islemler kesinlesmekte hem de idare üzerinde yargi denetimi bu yüzden saglanamamis olmaktadir.