Vergi yargisinda ilk
inceleme
Dr. A. Bumin DOGRUSÖZ
Dünya Gazetesi / 29.9.2016
Vergi Mahkemesi’nde dava açilmak üzere
dilekçe hazirlanirken veya dava açilirken, dikkat edilmesi gereken bazi konular
vardir. Çünkü bu asamada yapilacak hatalar, dilekçenin reddinden davanin
reddine kadar çesitli yaptirimlarla karsilasilma sonucu dogurur.
Vergi mahkemelerinde davanin
açilmasini izleyen 15 gün içerisinde, mahkeme baskani veya görevlendirecegi bir
üye tarafindan dava dilekçesi, ilk incelemeye tâbi tutulur. Bu incelemede
dilekçe, görev ve yetki, idari merci tecavüzü, ehliyet, dava konusu islemin
kesin ve yürütülmesi gereken bir islem olup olmadigi, süre asiminin bulunup
bulunmadigi, husumetin dogru yönlendirilip yönlendirilmedigi, dilekçenin sekli
açidan gerekli bilgileri içerip içermedigi, birden fazla islem aleyhine dava
açilmis ise birlikte dava kosullarinin olusup olusmadigi yönlerinden sirasiyla
incelenir.
Dilekçeler bu yönlerden kanuna aykiri
görülürse durum; görevli daire veya mahkemeye bir rapor ile bildirilir. Tek
hâkimle çözümlenecek davalarda hâkim zaten geregini uygulayacagi için ayrica
rapor düzenlenmez. Ilk incelemeyi yapanlar, bu noktalardan kanuna aykirilik
görmezler veya daire veya mahkeme tarafindan ilk inceleme raporu yerinde
görülmezse, tebligat islemi yapilir.
Ilk inceleme raporu ile saptanan olumsuzluklar, mahkeme tarafindan da
benimsenirse, verilecek kararlar asagidaki sekilde olacaktir.
- Dava konusu adli veya idari yarginin
görev alanina giriyorsa görev yönünden davanin reddine karar verilir.
- Dava idari yarginin görev alaninda
görevsiz ve/veya yetkisiz mahkemeye açilmis ise dava görev/yetki yönünden
reddedilerek dosyanin görevli/yetkili mahkemeye gönderilmesine karar verilir.
Mahkemenin bu kararina karsi, istinaf ya da temyiz yoluna basvurulamaz.
- Dava ehliyetsiz kisi tarafindan
açilmis ise davanin reddine karar verilir. Mahkemenin bu kararina karsi,
ilgisine göre istinaf ya da temyiz yoluna basvurmak mümkündür.
- Dava idarenin kesin ve yürütülmesi
gereken nitelikte olmayan bir islemi aleyhine açilmissa davanin reddine karar
verilir. Örnegin, henüz mükellef hakkinda herhangi bir islem yapilmaksizin
dogrudan yoklama tutanagi aleyhine dava açilmasi halinde, ortada kesin ve
yürütülmesi gereken nitelikte bir islem olmadigindan davanin reddine karar
verilir. Mahkemenin bu kararina karsi, ilgisine göre istinaf ya da temyiz yoluna
basvurmak mümkündür.
- Davanin hasim gösterilmeksizin veya
yanlis hasim gösterilerek açilmasi halinde mahkeme dogru hasmi tespit ederek
husumetin söz konusu hasma yöneltilmesine karar verir. Mahkemenin bu kararina
karsi, istinaf ya da temyiz yoluna basvurmak mümkün degildir.
- Dilekçenin kanunun aradigi bilgileri
içermeyecek bir sekilde olmasi halinde mahkeme, davaciya kanuna uygun sekilde
dilekçe ile davanin açilabilmesi için 30 günlük süre vererek dilekçe ret karari
verecektir. Mahkemenin bu kararina karsi, istinaf ya da temyiz yoluna basvurmak
mümkün degildir.
- Birlikte dava kosullarinin
bulunmamasina ragmen birden fazla islem aleyhine birlikte dava açilmasi veya
birden fazla kisinin müsterek dilekçe ile dava açmasi hallerinde de mahkeme,
ayri ayri dilekçeler ile davanin açilabilmesi için 30 günlük süre vererek
dilekçe ret karari verecektir. Mahkemenin bu kararina karsi, istinaf ya da
temyiz yoluna basvurmak mümkün degildir.
- Davanin ehliyetli olan bir - gerçek
veya tüzel - kisinin avukat sifati olmayan vekili tarafindan açilmis olmasi
halinde mahkeme yine davanin ilgili - ehliyetli- kisi tarafindan veya avukat
sifatina sahip vekili tarafindan açilabilmesi için 30 günlük süre vererek
dilekçe ret karari verecektir. Mahkemenin bu kararina karsi, istinaf ya da
temyiz yoluna basvurmak mümkün degildir.
- Dilekçenin ilgili idarelere
verilmesi gerekirken dava dilekçesi olarak mahkemeye verilmis oldugu hallerde,
bir baska anlatimla idari merci tecavüzü bulunan hallerde mahkeme, dilekçenin
ilgili idareye gönderilmesine karar verecektir. Ancak bu karar aleyhine
ilgisine göre temyiz veya istinaf yoluna basvurmak mümkündür.
Ilk inceleme asamasinda mahkemelerce
dikkat edilecek bu konular, ayni zamanda dava açacak olanlarin veya dava
dilekçesi hazirlayanlarin da dikkat etmesi gereken konulari olusturmaktadir.