BİNEK OTOMOBİLLERİN 2022 GİDERLERİ VE AMORTİSMANLARI
Dünya Gazetesi 20.1.2022
Gelir Vergisi Kanununun ticari kazançlarla ilgili 40’ncı ve serbest meslek
erbabı ile ilgili 68’inci maddesinde 7194 sayılı Kanunla yapılan
değişikliklerle, gerek ticaret erbabının gerekse serbest meslek sahiplerinin
binek araçlarının gider ve amortismanları bazı kısıtlamalara tâbi tutulmuştur. Bu
kısıtlamalar, kurumlar için de geçerlidir. Konuya ilişkin idari anlayış, 311
sayılı Gelir Vergisi Genel Tebliği ile açıklanmıştır. Ben de konuyu ana hatları
ile ve açıklanan idari anlayışla, ancak 2022 yılı için geçerli sınırlar
itibariyle tekrar değerlendireyim dedim.
Konu söz konusu Tebliğ’de, hem ticari kazanç hem
de serbest meslek kazancı açısından ortak olarak değerlendirilmiş ve gerek kiralama yoluyla edinilen
gerekse işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan binek otomobillerin giderlerine
ile bunların amortismanlarının giderleştirilmesine ilişkin yeni esaslar
açıklanmıştır.
Konumuz açısından binek otomobil ifadesinden, Türk Gümrük Tarife Cetvelinin
87.03 pozisyonunda yer alan motorlu taşıtların anlaşılması gerekmektedir.
Ambulanslar, mahkûm taşımaya mahsus arabalar, para arabaları, cenaze arabaları,
itfaiye öncü arabaları gibi özel amaçla yapılmış motorlu taşıtlar ile trafik
şube veya bürolarına kayıt ve tescil edilme zorunluluğu bulunmayan ve sadece
havalimanı apron bölgesi gibi belli alanlarda kullanılan taşıtlar
binek otomobili kapsamında değerlendirilmeyecektir. Bu bağlamda binek
otomobiller, 87.03 pozisyonunda tanımlanan binek otomobiller ile esas
itibarıyla insan taşımak üzere imal edilmiş (87.02 pozisyonuna girenler hariç)
(steyşın vagonlar ve yarış arabaları dâhil) hem insan hem eşya taşıyabilen
motorlu araçlar gibi çok amaçlı araçları da kapsamaktadır.
Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya
çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları binek
araçlarının gider ve/veya amortismanlarının giderleştirilmesi, 7194 sayılı
Kanun değişikliği dışındadır ve bunlar için 7194 sayılı Kanun öncesi eski
uygulama aynen devam etmektedir.
Ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı, kiralama yoluyla
edinilen binek otomobillerinin her birine ilişkin aylık kira bedelinin 2022
yılı için (KDV hariç) 8.000 Türk lirasına kadarlık kısmını gider
olarak dikkate alabileceklerdir. KDV ise indirim konusu yapılacaktır. Kira
bedelinin aşan kısmı kanunen kabul edilmeyen gider (KKEG) olarak dikkate alınacak
ve KDV’nin de KKEG’ olan kısma isabet eden kısmı indirim konusu
yapılamayacaktır. Bu kısım da KKEG olarak dikkate alınacaktır. Bu esaslar, daha
önce yapılıp 2022’de de devam eden kiralamaların, 2022 kira bedelleri için de
geçerlidir.
Binek otomobillerin günlük şekilde kiralanmasında gider kısıtlaması, aylık
sınırın o ayki gün sayısına bölünmek suretiyle bulunan tutar üzerinden
uygulanacak, bu tutarı aşan günlük kira bedeli gider olarak kabul
edilmeyecektir.
2022 yılında iktisap edilen binek otomobillerinin iktisabında ödenen özel
tüketim vergisi ve katma değer vergisi toplamının 2022 yılı için en fazla 200.000
Türk lirasına kadarlık kısmı ticari veya mesleki kazancın tespitinde
gider olarak dikkate alınabilecektir. Aşan kısım ise kanunen kabul edilmeyen
gider olarak ticari kazanca dâhil edilecektir. Serbest meslek uygulamasında ise
KKEG düzenleme ve uygulaması olmadığından sadece 200.000 liraya kadar olan
kısım gider yazılabilecektir.
Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya
çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak
üzere, özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi hariç ilk iktisap bedelinin
230.000 TL’yi, söz konusu vergilerin gider yazılmayıp maliyet bedeline
eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hâllerde amortismana tabi
tutarı 430.000 TL’yi aşan binek otomobillerinin her birine ilişkin ayrılan
amortismanın en fazla bu tutarlara isabet eden kısmı gelir ve kurumlar vergisi
açısından safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. Bu
tutarları aşan kısma isabet eden amortismanın KKEG olarak dikkate alınması
gerekmektedir.
213 sayılı Kanun hükümlerine göre, aktife girdiği hesap dönemi için ay
kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi
kadar amortisman ayrılan ve amortisman ayrılmayan süreye isabet eden
bakiye değerleri, itfa süresinin son yılında tamamen yok edilebilen binek
otomobiller için aktife alınan yılda gider konusu yapılamayan amortisman
bedellerinin tamamı, itfa süresinin son yılında amortismana esas bedel
uygulamasından bağımsız olarak safi kazancın tespitinde gider olarak dikkate
alınabilecektir.
Binek otomobillere ilişkin gider olarak dikkate
alınabilecek amortismana esas bedelin tespitinde, binek otomobilin
iktisap edildiği tarihte yürürlükte olan tutar dikkate alınacaktır.
7/12/2019 tarihinden önce iktisap edilmiş binek otomobillerde
ise amortisman, değişiklik öncesi hükümlere göre gider yazılabilecektir.
Binek otomobillere ilişkin giderlerin en fazla %70’i, gelir ve kurumlar
vergisi açısından safi kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu
yapılabilecektir. Bu giderler, genel olarak taşıtların tamir, bakım, yakıt,
sigorta, kredi ile iktisaplarda iktisabı izleyen yıllarda maliyete eklenmeyip
giderleştirilen faizler ve benzeri cari giderleridir. Yapılan giderlerin
işletmeye veya envantere kayıtlı ya da kiralama yoluyla edinilen
binek otomobillere ilişkin olup olmamasının bir önemi bulunmamaktadır.
Ben konuyu idari anlayışa göre aktardım. İdari
anlayışın eleştirisine ilişkin görüşlerimi merak edenler 4 ve 9.6.2020 günlü
Dünya Gazetesinde yayınlanmış yazılarıma bakabilirler.