Kurumlarin yurt disi zararlarinin mahsubu

Dr. Veysi Sevig

ITO HABER GAZETESI /4.4.2016

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 9/i-b maddesi uyarinca Türkiye’de kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlarla ilgili olanlar hariç olmak üzere, bes yildan fazla nakledilmemek kosuluyla yurt disi faaliyetlerden dogan zararlarin Türkiye’de beyan edilecek olan kurum kazancindan mahsubu (indirim konusu yapilmasi) belirli esaslara baglanmistir.

Ilke olarak; kurumlarin yurtdisi faaliyetlerinden dogan zararlarin mahsup edilebilmesi için söz konusu zararlarin Türkiye’de kurumlar vergisinden istisna edilmis kazançla ilgili olmamasi ve bes yildan fazla nakledilmemesi gerekmektedir.

Bilindigi üzere Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/i-h maddesi geregi olarak yurtdisi insaat ve onarim islerinden elde edilen kazançlar kurumlar vergisinden istisna edilmistir. Ancak yurt disi insaat ve onarim isinin zararla sonuçlanmasi halinde söz konusu yurt disi zararinin Türkiye’de verilen “Kurumlar Vergisi Beyannamesi”nde kurum kazancindan mahsup edilmesi (indirilmesi) mümkün degildir.

Kurumlarin yurt disi faaliyetlerinden dogan zararlarin Türkiye’de beyan ettikleri kazançlardan mahsup edebilmeleri için, faaliyette bulunduklari ülkenin vergi kanunlarina göre beyan ettikleri vergi matrahlarini (zarar dahil) her yil ilgili ülke mevzuatina göre denetim yetkisine haiz kuruluslara incelettirip rapora baglatmalari ve bu raporun asli ile birlikte tercüme edilmis bir örnegini Türkiye’deki ilgili vergi dairesine vermeleri zorunludur. Bu baglamda da denetim kuruluslarinca hazirlanacak rapor ekinde yer alacak vergi beyanlarinin bilanço ve gelir tablosunun yabanci ülkelerdeki yetkili makamlara onaylatilmis olmasi gerekmektedir.

Ancak; faaliyette bulunulan yabanci ülkede denetim yetkisine sahip bir denetim kurulusunun bulunmamasi halinde, her yila ait vergi beyannamesi ve eki bilanço ile gelir tablosunun, yabanci ülkenin yetkili makamlarindan alinacak veya onaylatilacak birer örneginin mahallindeki Türk elçilik veya konsolosluklari, yoksa orada Türk menfaatlerini koruyan ülkenin ayni mahiyetteki temsilcilerine onaylatilarak, aslinin ve tercüme edilmis örneginin ilgili vergi dairesine verilmesi öngörülmüstür.

Kurumlarin yurt disindaki faaliyetlerinden dogan zararlarini, Türkiye’de beyan ettikleri kazançlarindan indirim konusu yapabilmeleri için yurt disi faaliyet sonuçlarini, her yil yukarida belirtilen ilkeler çerçevesinde tevsik etmeleri (kanitlamalari) zorunludur. Bir baska açidan, kurumlarin yurt disi zararlarini Türkiye’de mahsup edebilmeleri için kanun maddesinde tanimlanan esaslara göre hazirlanmis olan son bes yila iliskin raporlarin ilgili vergi dairesine sunulmus olmasi kosuluyla mümkün olabilmektedir.

Ancak; mükelleflerin söz konusu raporlari ilgili vergi dairesine ibraz etmemis olmamalari halinde ise bu dönemlere iliskin raporlarin zararin mahsup edilebilecegi ilgili dönemde ibraz edilmesi de yeterli olmaktadir. (Bakiniz Kurumlar Vergisi (I)seri No’lu Genel Teblig’in 9.3.2 bölümünün son paragrafi)

Faaliyetle bulunulan yabanci ülkede dogan vergi matrahini, son bes yillik dönemin herhangi bir yili için yukarida belirtilen ilkelere göre tevsik etmeyen (kanitlayamayan) mükelleflerin yurt disi zararlarinin, Türkiye’de beyan edilen kazançtan daha sonra mahsubu söz konusu olamamaktadir.

Diger yandan Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 9’ncu maddesi uyarinca, Türkiye’de mahsup edilen yurt disi zararinin, yabanci ülkede elde edilen kazançlardan mahsup edilmesi veya gider olarak yazilmasi halinde, Türkiye’deki beyannameye dahil edilecek yurt disi kazanç, mahsup yapilamadan veya gider olarak yazilmadan önceki tutar olacaktir. Çünkü, yurt disi zarar olustugu dönemde Türkiye’de söz konusu miktar mahsup edilmistir. Dolayisiyla Türkiye’deki beyannameye dahil edilecek yurt disi kazancin, indirim ve mahsuptan sonraki tutar olarak dikkate alinmasi mükerrer zarar mahsubu anlamina gelmektedir.

Faaliyette bulunulan yabanci ülkenin mevzuatina göre hesap döneminin kapatildigi, tarih itibariyle, ilgili ülke mevzuatina göre tespit edilen faaliyet sonucu, Türkiye’de ayni tarih itibariyle genel netice hesaplarina kaydedilecektir. Bu kayit sarti mükellefin iradesi disindaki nedenlerle zamaninda yerine getirilmemisse, kurum faaliyet sonucu ile ilgili kazancini tasarruf edebildigi yilda genel netice hesaplarina intikal ettirecektir. Bu durumda “tasarruf kriteri” faaliyette bulunulan yabanci ülkede, faaliyet sonuçlarinin o ülke mevzuatina göre hesaplanip, genel netice hesaplarina intikal ettirilmesi zorunlulugu ve imkani çerçevesinde degerlendirilecektir.