KDV’DE HASILAT ESASLI VERGILENDIRME

Dr. Veysi Sevig

 ITO HABER / 18 Mart 2019

Katma Deger Vergisi Kanunu’nun 7104 sayili Kanun’un 12’nci maddesiyle basligi ile birlikte yeniden düzenlenen 38’nci maddesi “hasilat esasli vergilendirme” ile ilgili kurallari belirlemektedir. Söyle ki;

“Ticari kazanci isletme hesabina göre tespit edilenler ile mesleki kazanci serbest meslek kazanç defterine göre tespit edilenden Cumhurbaskani tarafindan belirlenen sektör ve meslek gruplari kapsaminda yer alanlar, talep etmeleri halinde vergiye tabi islemlerin karsiligini teskil eden (Katma Deger Vergisi dahil) bedel üzerinden, bu kanunun 28’inci maddesi uyarinca belirlenen en yüksek orani geçmemek üzere, Cumhurbaskaninca ilgili sektör veya meslek grubu için belirlenen oran uygulanmak suretiyle hesapladiklari Katma Deger Vergisi’ni, indirilecek Katma Deger Vergisi ile iliskilendirmeksizin beyan ederek öderler.”

Yukarida “birinci fikra kapsaminda hasilat esasli vergilendirilen mükellefler, kazançlarinin tespitinde kendilerine yapilan teslim ve hizmetler dolayisiyla alis vesikalarinda gösterilen Katma Deger Vergisi ile hasilat esasli vergilendirme usulüne göre gider veya maliyet, yaptiklari teslim ve hizmetler dolayisiyla hesapladiklari Katma Deger Vergisi’ni de gelir olarak dikkate alirlar.”

Hasilat esasli vergilendirme usulüne geçen mükellefler, iki yil geçmedikçe bu usulden çikmazlar.

Cumhurbaskani Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarinca bilanço esasina göre defter tutan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerini, sektörler ve meslek gruplari itibariyla belirleyecegi yillik is hacimlerine göre hasilat esasli vergilendirme usulü kapsamina almaya, Maliye Bakanligi bu maddenin uygulanmasina iliskin usul ve esaslari belirlemeye yetkilidir.

Hasilat esasli vergilendirme usulü olarak kabul ve ifade edilen yukarida belirtilen sistem geregi ticari amaçli olarak satin alinan emtia için ödenen Katma Deger Vergisi’nin ileride satisinin yapilmasi halinde hesaplanan Katma Deger Vergisi’nden indirilmesi mümkün olamayacak. Gerçekte Katma Deger Vergisi mal ve hizmetlerin alis ve satis fiyatlari üzerinden hesaplanan yayili muamele (islem) vergisi özelligi olan bir tüketim vergisi türüdür. Söz konusu verginin verimliligi dolasima giren degerlerin takibine (izlenmesine) baglidir.

Hasilat esasli Katma Deger Vergisi uygulamada satici tarafindan, satis konusu olan mallar için söz konusu malin satis bedeli üzerinden hesaplanmaktadir. Bu baglamda da satisi gerçeklestirenler söz konusu vergiyi nakden veya hesaben almaktadirlar. Ancak uygulamada bu konuda (tahsilat asamasinda) mevzuat disi islemlerin mevzuata uyumu konusu özellikle tartisilir hale gelmistir.

Uygulamada satici tarafindan alicidan tahsil edilmesi gereken Katma Deger Vergisi’nin mevzuata uygun olarak hazineye intikali giderek gecikmeli hale gelebilmektedir.

Uygulamaya konulmasi öngörülen sistemde özellikle alislarda, saticiya ödenmesi gereken Katma Deger Vergisi saticiya ödenmeyecek, dolayisiyla hasilat esasli KDV sisteminde “191 indirilecek KDV” hesabi olmayacak. Ancak bu baglamda da yeni sistemin belli konularda geçerli olmasi ve hasilat esasli vergilendirme usulüne geçen mükelleflerin, iki yil geçmedikçe bu usulden çikamayacaklari hususunun öngörüldügü ifade edilmektedir.

Bir baska açidan uygulamada hasilat esasli sisteme geçis konusunda mükelleflere belli bir tercih hakkinin saglanacagi beklenilmekte olup, bu konuda Katma Deger Vergisi’nin; islemin özelligine göre gider olarak degerlendirilmesi veya yaptiklari teslim ve hizmetler nedeniyle hesapladiklari Katma Deger Vergisi’ni gelir olarak dikkate alma zorunlulugu uygulamasinin temel özelliklerini olusturacak. Hasilat esasli vergilendirmenin asil amaci orta ölçekli vergi mükelleflerinin faturasiz islemler sonrasinda basvurduklari yasal olmayan yöntemler sebebiyle olusan usulsüz belgelerin önlenmesi ve mükelleflerin düzenli ve güvenilir beyan vermeye yönlendirmektedir.

Hasilat Esasli Vergilendirme sistemine karsi uygulamaya yönelik bazi elestiriler gündeme gelmektedir. Bu elestirilerden birisi de “verginin piramitlesmesine” neden olmasidir.

Uygulamada Katma Deger Vergisi açisindan ortaya çikan kayip ve kaçaklar artmaktadir. Özellikle kayitdisiliga yönelik kayiplarin uygulamada takip edilememesi sorun yaratir hale gelmistir.

Ancak günümüz kosullarinin dikkate alinarak söz konusu kayip ve kaçaklarin farkli yöntemlerle de en azindan kontrol altina alinarak önlenmesi mümkündür.

Kaldi ki; ‘Hasilat Esasli’ vergilendirme usulüne geçen mükellefler, iki yil geçtikten sonra bu usulden çikabilme olanagina sahiptirler.

Mükelleflerin hasilat esasli vergilemeye geçebilmeleri için simdilik sadece sehir içi yolcu tasimaciligi yapmalari gerekmektedir.