ÇIN EKONOMISINDEN ALINACAK DERSLER

26.05.2016 HASAN AKDOGAN- 2959 görüntülenme YAZDIR

Çin ekonomisinden alinacak dersler

Hasan AKDOGAN

[email protected]

Dünya / 26.05.2016

 

Çin Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) katilmadan önce katilimin tarim, otomobil ve bankacilik gibi sektörler üzerine etkileri konusunda kaygilari vardi. Ayrica, DTÖ üyeliginin on milyonlarca çiftçi ve isçiyi yerinden edecegi tahmin ediliyordu. Ancak, Çin’in üyeligi hem Çin’i hem de dünya ekonomisini degistirdi, sasirtici bir ihracat büyümesi ve tarifelerin düsmesiyle sonuçlandi. DTÖ üyeligi Çin’e sermaye, teknoloji, enerji reformu ve rekabet getirdi ve yeni sektörler için bir açilim yaratti. Bankacilik gibi sektörlerde rekabet, yeni ürün olanaklari ve yüksek hizmet seviyelerini beraberinde getirdi. DTÖ’ye katilmak, Pekin’i otomobilden havaciliga, dagitimdan, güvenlik ve hizli kargoya, finans sirketlerinden servis saglayicilara kadar pek çok alanda yeni sirketlerle tanistirdi. Dahasi, Çin DTÖ kosullarini yerine getirebilmek için binlerce kanun ve düzenlemeyi gözden geçirdi. 

2001 yilinda Çin 1.3 trilyon dolarla Fransa’dan sonra dünyanin en büyük altinci küresel ekonomisiydi. 2010 yilina gelindiginde Çin 5.93 trilyon dolarla Fransa, Birlesik Krallik, Almanya ve Japonya’yi geçerek dünyanin en büyük ikinci ekonomisi oldu, ilk sirada 14.5 trilyon dolarla ABD vardi. Kisi basina düsen GSYIH, ayni on yillik dönemde 2 bin 602 dolardan 7 bin 568 dolara yükseldi. 

Olumlu küresel ticari kosullar ve Aralik 2001’de DTÖ’ye katilim ülkede 2002-2008 döneminde reel mal ve hizmet ihracatinda yillik %26.9 gibi sasirtici bir büyüme yasanmasina neden oldu. 2009 yilindaki küresel talepteki azalma nedeniyle ihracat keskin bir düsüs gösterdi ve ayni düzeye 2010 ve 2011 yillarinda ulasildi. 2012 ve 2013 yillarinda ihracattaki büyüme ortalama %7.8 oldu. Nominal açidan mal ihracati 2001 yilindaki 267 milyar dolar seviyesinden 2013 yilinda 2.2 trilyon dolar seviyesine siçradi, bu da yillik ortalama %20.2 büyümeyi temsil ediyordu. 

DTÖ’ye üyelikten sonra dogrudan yabanci yatirim (DYY) üzerindeki kisitlamalar kaldirildi. Sadece 2001 yilindan 2002 yilina DYY’ler %30 artti. DYY’deki büyüme beraberinde ihracat büyümesini getirdi. 

Ihracati sürekli artan Çin’in 2001 yilinda DTÖ üyesi oldugu sirada ortalama tarife orani %13.66’ya inmisti. 2010 yilinda yani geçis sürecinin sonunda Çin’in gümrük vergilerinin aritmetik ortalamasi 9.87’ye kadar indi. Tarifelerde azalma ayni zamanda maliyetleri azaltarak yabancilarin pazara erisimini kolaylastirdi. 

Seffaflik uygulamalari açisindan Çin Hükümeti düzenli olarak yerli ve yabanci firmalari ilgilendiren yasalarin yazili oldugu dis ticaret klavuzlari yayimladi. DTÖ üyeligi Çin'in ticaret ortamini gelistirdi ve hükümet davranislarini genis ölçüde basvurulan uluslararasi kurallarla daha iyi disipline etti. Küresel ekonomiye entegrasyon için, ÇHC dagitim, telekominikasyon, finansal hizmetler ve insaat hizmetlerini ayrica serbestlestirmektedir. Günümüzde Çin net borç veren bir ülke konumundadir. Uluslararasi piyasalarda dengeleri degistirme gücüne sahiptir. Bu ülke, hem ticari çikarlarini korumak, hem de ticaretin kurallari ve gelecekte ticaretin serbestlestirilmesi için çok tarafl i müzakerelere katilmak üzere DTÖ uyusmazliklarinda çözüm mekanizmasi için ugrak yeri olabilir. Konunun detaylarini ögrenmek isteyen Gümrük ve Ticaret Basmüfettisi Ali Temiz’in Gümrük Dünyasi Dergisi’ndeki makalesine ve daha önce gazetemizde yayinlanan makalelerime bakabilir.