Anayasa Mahkemesinin Motorlu Tasitlar Vergisindeki “Arazi Tasitlari” Konusundaki Karari

2 Nisan 2011 CUMARTESI
Resmî Gazete
Sayi : 27893

ANAYASA MAHKEMESI KARARI

Anayasa Mahkemesi Baskanligindan:

Esas Sayisi     : 2009/65

Karar Sayisi  : 2011/24

Karar Günü  : 20.1.2011

ITIRAZ YOLUNA BASVURAN : Ankara 1. Vergi Mahkemesi

ITIRAZIN KONUSU : 18.2.1963 günlü, 197 sayili Motorlu Tasitlar Vergisi Kanunu’nun, 25.12.2003 günlü, 5035 sayili Yasa’nin;

1- 21. maddesiyle degistirilen 2. maddesinin birinci fikrasinin (7) numarali bendinin,

2- 23. maddesiyle degistirilen 5. maddesindeki (I) SAYILI TARIFE’de yer alan “…arazi tasitlari …” ibaresinin,

Anayasa’nin 2., 10., 11. ve 73. maddelerine aykiriligi saviyla iptali ve yürürlügünün durdurulmasi istemidir.

I- OLAY

Motorlu tasitlar vergisinin eksik ödendigi gerekçesiyle vergi dairesi müdürlügünce ikmalen salinan verginin iptali istemiyle açilan davada, itiraz konusu kurallarin Anayasa’ya aykiri oldugu kanisina varan Mahkeme, iptali için basvurmustur.

II- ITIRAZIN GEREKÇESI

Basvuru kararinin gerekçe bölümü söyledir:

“197 sayili Motorlu Tasitlar Vergisi Kanununda 5035 sayili Kanun ile yapilan degisiklikler sonucu vergileme ölçüleri, oranlari ve vergi tarifeleri yeniden düzenlenmistir.

(I) sayili tarifede yer alan motorlu tasitlar iki kritere göre vergilendirilmektedir. Bu kriterler motorlu aracin yasi ve silindir hacmidir.

(II) sayili tarifede yer alan motorlu tasitlardan; minibüste aracin yasina, panelvan ve motorlu karavanlar yas ve silindir hacminin 1900 cm3 asagi ve yukari olmasina, otobüs ve benzerlerinin yas ve oturma yerine, kamyonet, kamyon, çekici ve benzerleri aracin azami toplam agirligi ve yasina göre vergilendirilmektedir.

Bu iki tarife karsilastirildiginda, iki tarifenin de yas hariç, vergilendirmede esas alinan kriterlerin araçlarin üretim ve kullanim amaçlarina göre düzenlendigi; binek araçlarin silindir hacmine göre, ticari olarak yolcu tasiyan araçlarin koltuk sayisina, yük tasimaya elverisli araçlarin ise azami agirligina göre vergilendirmeye esas alindigi
görülmektedir.

Vergilendirmede kullanilan bu kriterler dikkate alinarak, arazi tasiti tanimi ve kavraminin Anayasa’ya aykirilik sorunu irdelenmelidir.

Arazi tasitinin tanimindan, motorlu tasitin bütün tekerlerinin motordan güç almasi aracin arazi tasiti olarak sayilmasi için yeterli görülmüstür. Motorlu tasitin bütün tekerlerinin motordan güç almasi halinde aracin sinifinin; otomobil, kapti kaçti, minibüs, panelvan, otobüs, kamyon, kamyonet ve çekici olmasina yönelik ayrimin bir önemi kalmamaktadir. Yani diger bir anlatimla, trafikte teknik belgesine uygun bir sekilde tescil edilmis motorlu tasit, (II) sayili tarifede yer alan bir araç tanimlamasina girse de, eger bütün tekerleri motordan güç aliyorsa bu araç arazi tasiti sayilacak ve (I) sayili tarifeden vergilendirilecektir. Kanun tarafindan getirilen diger bütün tanimlar ve tarife ayrimlari yok sayilacaktir.

Buna bagli olarak ta, yolcu ve yük tasimaciligina elverisli olan otobüs ve kamyonet gibi araçlar yüksek silindir hacmine sahip olduklarindan (I) sayili tarifenin de en üst diliminden vergilendirilerek ve araç sahipleri mali güçlerini asan bir vergi yüküyle karsi karsiya birakilmaktadirlar.

Nitekim, kamyonet olarak tescil edilen ve 4038 cm3 silindir hacmine sahip bir aracin (II) sayili tarife uyarinca 2007 yilinda ödeyecegi vergi 709,00 TL iken, bu aracin bütün tekerlekleri motordan güç aldigi takdirde arazi tasiti kabul edileceginden 2007 yilinda ödeyecegi vergi ise 11.845,00 TL’dir.

Öncelikle, arazi tasitina getirilen tanim, üretici firmalarin aracin zorlu yol kosullarinda rahat kullanilabilmesi için gelistirilmis, aracin daha rahat kullanimina yönelik bir sistemdir. Vergilendirmeye esas alinabilecek nitelikte, aracin kullanim amacinda degisiklik yapabilecek, kamyon, kamyonet ve otobüsün otomobil sinifinda vergilendirilmesine esas olabilecek nitelikte bir sistem degildir. Bu sistem üretilen bütün modellerde sunulmamakta, ayni marka ve modelin her üretiminde bulunmamaktadir. Kaldi ki 4×4 dedigimiz bütün tekerlekleri motordan güç alan araçlar gibi, ayni marka ve modele ait 4×2 denilen iki tekerin motordan güç aldigi sisteme sahip araçlarda mevcuttur. Yine ayni aracin tekerleri motordan güç olmayan modelleri de üretilebilmektedir.

Bu durumda, arazi tasiti taniminin motorlu tasitlar vergisi yönünden yol açtigi durumu ihtilafa konu araç modeli üzerinde örnekle açiklarsak;

1- Dodge  Marka AS 250 WD açik kasali kamyonet için 2007 yilinda ödenecek motorlu tasitlar vergisi 709,00 TL’dir.

2- Dodge Marka AS 250 WD 4×2 (iki tekeri motordan güç alan) açik kasali kamyonet için 2007 yilinda ödenecek motorlu tasitlar vergisi 709,00 TL’dir.

3- Dodge Marka AS 250 WD 4×4 (bütün tekerleri motordan güç alan ve arazi tasiti kavramina giren) açik kasali kamyonet için 2007 yilinda ödenecek motorlu tasitlar vergisi 11.845,00              TL’dir.

Anayasa’nin “Vergi ödevi” baslikli 73. maddesinin birinci fikrasinda, “Herkes kamu giderlerini karsilamak üzere malî gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür” denilerek, kamu giderlerini karsilamak üzere ödenen verginin “malî güce göre alinmasi” ve “genelligi” ilkeleri benimsenmistir.

Genellik ilkesi, malî gücü olan herkesin, vergi yükümlüsü olmasini ve ayirim gözetilmeksizin gelir, servet veya harcamalari üzerinden vergi ödemesini gerektirir.

Malî güce göre vergilendirme ise, verginin, yükümlülerin ekonomik ve kisisel durumlarina göre alinmasidir. Bu ilke, malî gücü fazla olanin, az olana oranla daha fazla vergi ödemesi geregini belirtir. “Malî güç”, genellikle “ödeme gücü” anlaminda kullanilmaktadir. Kamu maliyesi yönünden gelir, servet ve harcamalar malî gücün göstergesidir. Verginin, herkesten malî gücüne göre alinmasi, ayni zamanda esitlik ilkesinin

vergilendirme alanina yansimasidir. Anayasa’nin 10. maddesinde yer alan “yasa önünde esitlik” ilkesinin amaci, ayni durumda bulunan kisilerin ayni isleme bagli tutulmalarini saglayarak yasa karsisinda ayirim yapilmasini ve ayricalik taninmasini önlemek oldugundan, bu ilkenin, vergi yükünün dagiliminda gözetilmesi gereken temel bir unsur oldugu kuskusuzdur. Malî gücü ayni olanlardan ayni, farkli olanlardan da farkli tutarda vergi alinmasi vergide esitlik ilkesinin esasini olusturur. Bu baglamda, 73. maddenin ikinci fikrasinda da vergi yükünün adaletli ve dengeli bir biçimde dagilimi öngörülerek esitlik ve hukuk devleti temelinde maliye politikasinin sosyal amaci vurgulanmistir.

Motorlu tasitlar vergisi, konusu motorlu kara, hava ve deniz tasitlari olan bir servet vergisi niteligindedir. Servet, genelde ekonomik bir anlam tasir. Ekonomik anlamda servetin vergilendirilmesinde, servetin degerini asan bir ölçünün hukuk devleti, mali güç ve esitlik ilkesine uygun oldugu düsünülemez.

Trafikte kamyon veya kamyonet olarak tescil edilmis olan ve yük tasimaya elverisli bulunan araçlara ait motorlu tasitlar vergisi (II) sayili tarife üzerinden ödenirken, ayni araçlarin (4×4) özelligi bulunan modellerinin (I) sayili tarife üzerinden vergilendirilmesi Anayasa’nin esitlik ilkesine aykiridir.

V.YÜRÜRLÜGÜN DURDURULMASI ISTEMI

Uygulamada, (II) sayili tarife üzerinden vergilendirilmesi gereken motorlu tasitlarin, arazi tasiti kabul edilerek (I) sayili tarife üzerinden vergilendirilmesi sonucu, araç sahipleri araçlarinin degerini asan bir vergi yüküyle karsi karsiya kaldiklarindan bu durum telafisi güç ve imkansiz zararlara neden olacagindan, bu zararlarin olusmasini engelleyebilmek için iptal davasi sonuçlanincaya kadar iptali istenilen hükümlerin yürürlüklerinin durdurulmasi gerekmektedir.

HÜKÜM:

18.2.1963 tarih ve 197 sayili Motorlu Tasitlar Vergisi Kanununun 25.12.2003 tarih ve 5035 sayili Kanunla degisik 2’nci maddesinin 7’nci bendinin; “7- Arazi tasiti Karayollarinda yolcu veya yük tasiyabilecek sekilde imal edilmis olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu araçtir.” ibaresinin, Kanunun 25.12.2003 tarih ve 5035 sayili Kanunla degisik 5’inci maddesindeki (I) sayili tarifede yer alan “arazi tasitlari” ibaresinin Anayasa’nin 2, 10, 11 ve 73’üncü maddelerine aykiri olduklari gerekçesiyle ANAYASA’NIN 152’NCI MADDESI UYARINCA IPTALI VE YÜRÜRLÜKLERININ DURDURULMASI HAKKINDA KARAR VERILMEK ÜZERE DOSYANIN ONAYLI BIR ÖRNEGININ ANAYASA MAHKEMESI’NE GÖNDERILMESINE, bu konuda bir karar verilinceye kadar ve en fazla kararimizin Anayasa Mahkemesi’ne tebliginden itibaren bes ay süre ile dosyanin geri birakilmasina, 15.7.2009 tarihinde oybirligiyle karar verildi.”

III- YASA METINLERI

A- Itiraz Konusu Yasa Kurali

18.2.1963 günlü, 197 sayili Motorlu Tasitlar Vergisi Kanunu’nun;

1- 5035 sayili Yasa’nin 21. maddesiyle degistirilen 2. maddesinin birinci fikrasinin (7) numarali bendi söyledir:

“Arazi tasiti: Karayollarinda yolcu veya yük tasiyabilecek sekilde imal edilmis olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu araçtir.”

2-  5035 sayili Yasa’nin 23. maddesiyle degistirilen ve iptali istenilen “…arazi tasitlari …”  ibaresinin yer aldigi 5. maddesi söyledir:

“Otomobil, kaptikaçti, arazi tasitlari ve benzerleri ile motosikletler asagidaki (I) sayili tarifeye göre vergilendirilir.

(I) SAYILI TARIFE

(I) sayili tarifede yer alan otomobil, kaptikaçti, arazi tasitlari ve benzerlerine ait vergi tutarlarinin Türkiye Sigorta ve Reasürans Birligi tarafindan her yilin Ocak ayinda ilan edilen kasko sigortasi degerlerinin % 6’sini asmasi halinde, ayni yas grubunda bulunan tasitlara ait vergi tutarlarini, bir alt kademedeki tasitlara isabet eden vergi tutari olarak belirlemeye, bu orani % 4’e kadar indirmeye ve kanuni oranina kadar artirmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.”

B- Dayanilan Anayasa Kurallari

Basvuru kararinda Anayasa’nin 2., 10., 11. ve 73. maddelerine dayanilmistir.

IV- ILK INCELEME

Anayasa Mahkemesi Içtüzügü’nün 8. maddesi uyarinca, Hasim KILIÇ, Osman Alifeyyaz PAKSÜT, Sacit ADALI, Fulya KANTARCIOGLU, Mehmet ERTEN, Mustafa YILDIRIM, A. Necmi ÖZLER, Serdar ÖZGÜLDÜR, Sevket APALAK, Serruh KALELI ve Zehra Ayla PERKTAS’in katilmalariyla 16.9.2009 günü yapilan ilk inceleme toplantisinda;

A-  Öncelikle on yillik basvuru yasagi sorunu görüsülmüstür.

Anayasa’nin 152. maddesi ile 2949 sayili Anayasa Mahkemesinin Kurulusu ve Yargilama Usulleri Hakkinda Kanun’un 28. maddesine göre, Anayasa Mahkemesi’nin isin esasina girerek verdigi ret kararinin Resmî Gazete’de yayimlanmasindan sonra on yil geçmedikçe ayni yasa hükmünün Anayasa’ya aykiriligi iddiasiyla tekrar basvuruda bulunulamaz.

197 sayili Motorlu Tasitlar Vergisi Kanunu’nun 5035 sayili Yasa’yla degistirilen 5. maddesine yönelik iptal basvurusu, Anayasa Mahkemesi’nin 23.6.2004 günlü, E.2004/14, K.2004/84 sayili karariyla, Anayasa’ya aykiri olmadigi gerekçesi ile esastan reddedilmis ve bu karar 22.10.2005 günlü, 25974 sayili Resmi Gazete’de yayimlanmistir.

Anayasa Mahkemesi’nce isin esasina girilerek reddedilen kural hakkinda yeni bir basvurunun yapilabilmesi için, önceki kararin Resmî Gazete’de yayimlandigi 22.10.2005 gününden baslayarak geçmesi gereken on yillik süre henüz dolmamistir.

Bu nedenle, 18.2.1963 günlü, 197 sayili Motorlu Tasitlar Vergisi Kanunu’nun, 25.12.2003 günlü, 5035 sayili Yasa’nin 23. maddesiyle degistirilen 5. maddesindeki (I) SAYILI TARIFE’de yer alan “…arazi tasitlari …” ibaresinin iptaline iliskin itiraz basvurusunun, Anayasa’nin 152. ve 2949 sayili Yasa’nin 28. maddesi geregince REDDINE,

B- Dosyada eksiklik bulunmadigindan, 18.2.1963 günlü, 197 sayili Motorlu Tasitlar Vergisi Kanunu’nun, 25.12.2003 günlü, 5035 sayili Yasa’nin 21. maddesiyle degistirilen 2. maddesinin birinci fikrasinin (7) numarali bendinin esasinin incelenmesine ve yürürlügü durdurma isteminin esas inceleme asamasinda karara baglanmasina,

OYBIRLIGIYLE karar verilmistir.

V- ESASIN INCELENMESI

Basvuru karari ve ekleri, isin esasina iliskin rapor, itiraz konusu Yasa kurali, dayanilan Anayasa kurallari ve bunlarin gerekçeleri ile diger yasama belgeleri okunup incelendikten sonra geregi görüsülüp düsünüldü:

Basvuru kararinda, 197 sayili Motorlu Tasitlar Vergisi Kanunu’nda yer alan (I) ve (II) sayili tarifelerin karsilastirildiginda tasit yasi hariç olmak üzere her iki tarifede de araçlarin üretim ve kullanim amaçlarinin vergilendirmede esas alinan kriterler oldugu, binek araçlarin silindir hacmine, ticari olarak yolcu tasiyan araçlarin koltuk sayisina, yük tasimaya elverisli araçlarin ise azami agirligina göre vergilendirildigi, bir motorlu tasitin bütün tekerlerinin motordan güç almasi halinde ise bu aracin sinifinin otomobil, kaptikaçti, minibüs, panelvan, otobüs, kamyon, kamyonet ve çekici olmasina bakilmaksizin “arazi tasiti” olarak kabul edildigi ve bu suretle vergilendirildigi, bu düzenlemenin yasayla getirilen diger bütün tanimlari ve tarife ayrimlarini yok saydigi, bir kamyonet için ödenecek vergi 709 TL iken ayni marka, model ve yastaki kamyonetin bütün tekerlerinin motordan güç almasi halinde bu aracin arazi tasiti sayilarak 11.845 TL vergiye tabi tutuldugu, motorlu tasit vergisinin bir servet vergisi niteliginde oldugu, ekonomik anlamda servetin vergilendirilmesinde servetin degerini asan bir ölçünün hukuk devleti ilkesine, mali güce göre vergilendirilme ilkesine ve esitlik ilkesine uygun olmayacagi, bu nedenle itiraz konusu kurallarin Anayasa’nin 2., 10., 11. ve 73. maddelerine aykiri oldugu ileri sürülmüstür.

Motorlu Tasitlar Vergisi Kanunu’nun “Tanimlar” baslikli 2. maddesinde, bu Kanun’da kullanilan terimlerin tasidigi anlamlar gösterilmis ve itiraz konusu kuralla, karayollarinda yolcu veya yük tasiyabilecek sekilde imal edilmis olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu araçlar, arazi tasiti olarak tanimlanmistir.

Anayasa’nin 2. maddesinde yer alan hukuk devletinin temel ilkelerinden biri “belirlilik”tir. Bu ilkeye göre, yasal düzenlemelerin hem kisiler hem de idare yönünden herhangi bir duraksamaya ve kuskuya yer vermeyecek sekilde açik, net, anlasilir ve uygulanabilir olmasi, ayrica kamu otoritelerinin keyfi uygulamalarina karsi koruyucu önlem içermesi gereklidir. Belirlilik ilkesi, bireylerin hukuksal güvenliginin saglanmasi bakimindan da önem arz etmektedir.

Itiraz konusu kural ile yapilan “arazi tasiti” tanimi açik, net, anlasilir ve nesnel oldugundan bu tanimda bir belirsizlik ve hukuk devleti ilkesine aykirilik bulunmamaktadir.

Açiklanan nedenlerle, itiraz konusu kural Anayasa’nin 2. maddesine aykiri degildir. Iptal isteminin reddi gerekir.

Anayasa’nin 10., 11. ve 73. maddeleri ile ilgili olarak basvuru kararinda ileri sürülen hususlar ise arazi tasitlarinin vergilendirilmesine yönelik olup, “arazi tasiti” taniminin yapildigi itiraz konusu kuralla söz konusu maddelerin ilgisi görülmemistir.

VI- YÜRÜRLÜGÜN DURDURULMASI ISTEMININ INCELENMESI

18.2.1963 günlü, 197 sayili Motorlu Tasitlar Vergisi Kanunu’nun, 25.12.2003 günlü, 5035 sayili Kanun’un 21. maddesiyle degistirilen 2. maddesinin birinci fikrasinin (7) numarali bendine yönelik iptal istemi, 20.1.2011 günlü, E. 2009/65, K. 2011/24 sayili kararla reddedildiginden, bu bende iliskin YÜRÜRLÜGÜN DURDURULMASI ISTEMININ REDDINE, 20.1.2011 gününde OYBIRLIGIYLE karar verildi.

VII- SONUÇ

1- 7.5.2010 günlü, 5982 sayili Türkiye Cumhuriyeti Anayasasinin Bazi Maddelerinde Degisiklik Yapilmasi Hakkinda Kanun uyarinca, 2949 sayili Anayasa Mahkemesinin Kurulusu ve Yargilama Usulleri Hakkinda Kanun ile ilgili gerekli düzenlemeler yapilmadan, Mahkeme’nin çalisip çalisamayacagina iliskin ön meselenin incelenmesi sonucunda; Mahkeme’nin çalismasina bir engel bulunmadigina, Fulya KANTARCIOGLU, Mehmet ERTEN, Fettah OTO, Zehra Ayla PERKTAS ile Celal Mümtaz AKINCI’nin, gerekçesi 2010/68 esas sayili dosyada belirtilen karsioylari ve OYÇOKLUGUYLA,

2- 18.2.1963 günlü, 197 sayili Motorlu Tasitlar Vergisi Kanunu’nun, 25.12.2003 günlü, 5035 sayili Kanun’un 21. maddesiyle degistirilen 2. maddesinin birinci fikrasinin (7) numarali bendinin Anayasa’ya aykiri olmadigina ve itirazin REDDINE, OYBIRLIGIYLE,

20.1.2011 gününde karar verildi.

Baskan

Hasim KILIÇ
Baskanvekili

Osman Alifeyyaz PAKSÜT
Üye

Fulya KANTARCIOGLU

Üye

Ahmet AKYALÇIN
Üye

Mehmet ERTEN
Üye

Fettah OTO

Üye

Serdar ÖZGÜLDÜR
Üye

Serruh KALELI
Üye

Zehra Ayla PERKTAS

Üye

Recep KÖMÜRCÜ
Üye

Alparslan ALTAN
Üye

Burhan ÜSTÜN

Üye

Nuri NECIPOGLU
Üye

Hicabi DURSUN
Üye

Celal Mümtaz AKINCI