Isveren tarafindan ödenen saglik sigorta primleri
Osman Arioglu
ITO HABER / 16
Mayis 2016
Gelir Vergisi Kanunu’nda bir giderin isle
ilgili gider olarak indirilebilmesi için prensip olarak Gelir Vergisi
Kanunu’nun (GVK) 40. maddesine bakilmasi gerekiyor. Bu maddenin 1. fikrasinda
isle ilgili olarak yapilan ödemelerin gider olarak indirilebilecegine amirdir.
Isveren tarafindan çalisani adina ödenen saglik sigortasi primleri de bu
anlamda isverenin ücretlisine ödedigi ücretin bir unsuru olarak gider
yazilabilir niteliktedir. Konuya iliskin olarak 85 no’lu gelir vergisi
sirkülerinde genis açiklama yapilmistir.
ÜCRETLI AÇISINDAN DURUM
Saglik sigorta priminin ücretli açisindan
durumunun degerlendirilmesine gelince, GVK 63.3 madde hükmünü göz önünde
bulundurmamiz gerekiyor. Bu madde hükmünde gerçek ücrete ulasilmasi bakimindan
ödenen sahis sigorta primlerinin belli bir bölümünün ücret matrahindan
indirilebilecegini amirdir. Bunun için öngörülen sartlar;
- Sigorta sirketinin Türkiye’de kurulu olmasi,
- Sigorta priminin ücretlinin kendisi, esi veya
küçük çocuklarina ait hayat sigorta primlerinin yüzde 50’si ile ölüm,
kaza, saglik, hastalik, engellilik, issizlik, analik, dogum ve tahsil gibi
sahsi sigorta poliçeleri için hizmet erbabi tarafindan ödenen primler
olmasi,
- Ödenen primin brüt ücretin yüzde 15’ini asmamasi,
- Ödenen primin, ayni zamanda, asgari ücretin
yillik brüt tutarini asmamasi gerekmektedir.
Bakanlar Kurulu’nun bu hadleri yarisina
kadar indirme ve iki katina kadar artirma yetkisi bulunmaktadir. Ancak bugüne
kadar Bakanlar Kurulu bu konuya iliskin bir yetki kullanmamistir.
Maddede sayilanlara bakildiginda; ücretli
ödedigi sahis sigorta primlerinden hayat sigorta primlerinin yüzde 50’si ile
digerlerinin toplamina bakacak, brüt ücretinin yüzde 15’ini ve asgari ücretin
yillik tutarini asmiyorsa ücret matrahindan indirebilecektir.
Biz konuyu sadelestirme anlaminda sadece
saglik sigorta primi bazinda gidersek bakilacak kriter;
- Prim kimler için ödeniyor,
- Primlerin tutari brüt ücretin yüzde 15’ini asiyor
mu,
- Primlerin tutari yillik brüt asgari ücret
tutarini asiyor mu konularina bakacagiz.
ISVEREN ÖDEME YAPIYORSA
Bu primlerin fiilen isveren tarafindan
ödenmesi durumunda, isveren yukaridaki kriterlere uyan kadarlik kismi
ücretlinin vergi matrahi ile iliskilendirmeksizin ücretli adina ödeyebilecek.
Artan bir ödeme söz konusu ise isveren bunu ücretin unsuru olarak yine gider
yazabilecek, ancak ücretlinin GV stopaj matrahina eklenmek suretiyle üzerinden
gelir vergisi stopaji yapilmasi gerekecek.
GVK 409 UYGULAMASI
Ayrica GVK 40/9. maddede isveren
tarafindan ücretlinin ücret matrahi ile iliskilendirilmeksizin gider
yazilabilecek toplam prim tutarini da yukarida belirttigimiz prim ödemeleri
yaninda, bireysel emeklilik sistemine ödenen bir prim de söz konusu ise
birlikte dikkate almak suretiyle hem asgari ücretin yillik tutari hem de brüt
ücretin yüzde 15 ile kiyaslama suretiyle asmayan kismini ücret matrahi ile
iliskilendirmeksizin gider yazabilecek.
Burada önemli konu ödenen prim tutarinin
brüt ücrete dahil edilip edilmemesidir. Aslinda isin her iki taraf açisindan da
garanti olan kismi ücretliden dilekçe alinmak suretiyle ücretli adina bu
ödemenin isveren tarafindan ödenen tutarin tamaminin gider yazilabilmesi, hem
de bu ödemenin yukaridaki ölçüleri asmayan kisminin stopaj matrahindan
düsülmesi suretiyle yapilmasi saglanabilir.
Sonuçta ortada birkaç tane kriterin
birlikte dikkate alinmasi geregi vardir. Brüt ücretin yüzde 15’i ve asgari
ücretin yillik tutarina kadarki kisim isveren tarafindan ücret matrahi ile
iliskilendirilmeksizin gider yazilabilecek. Asan bir ödeme söz konusu ise bu
ücret sayilarak GV stopaj matrahina dahil edilecek, ancak isveren tarafindan da
ücretin bir unsuru olarak gider yazilabilecek.
Vergi uygulamasi bazen birkaç bilinmeyenli
bir denklem çözümü gibi olabiliyor. Ancak serbest muhasebeci mali müsavir ve
yeminli mali müsavirler bu konunun üstesinden gelebiliyorlar. Bu da meslegin
hiç de kolay olmadigini gösteren bir örnektir.