MUHTASAR VE
PRIM HIZMET BEYANNAMESININ BIRLESTIRILMESI
Osman Arioglu
ITO HABER / 25
Subat 2019 Pazartesi
Muhtasar beyanname ile sigorta
primlerine iliskin prim hizmet beyannamesinin birlestirilmesi konusu, 2003’te
önemli ölçüde çalismasi yapilan ve daha sonra da vazgeçilen bir konuydu.
Muhtasar beyannamede her bir
çalisanin ücret detayinin yer almasina gerek yoktur, icmalin muhtasar
beyannameye konulmasi yeterlidir. Birden fazla ücret alinan ve beyanname
verilmesi gereken durumlarda da ücretlinin kesinti yapan kurumdan kesinti
tutarina iliskin bilgi alarak beyannamesini eklemesi gerekmektedir.
Gelir
Idaresi Baskanligi ve Sosyal Güvenlik Kurumu Baskanligi arasinda bilgi
paylasimi çerçevesinde Gelir Idaresi kisi bazinda da vergi matrahlarina
ulasabilecek durumdadir.
Dolayisiyla
Gelir Idaresi’nin her bir kisinin vergi matrahini da beyannamede ayrica görme
ihtiyaci bulunmamaktadir.
Kamuda
teknoloji kullanimi uygulamalarinda hep öncülük yapmis kurum Gelir Idaresi’dir.
Zaten 2003’te muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin birlestirilmesi
çalismasinin yapilmasinin ana nedeni, Gelir Idaresi’nin bilgisayar altyapisinin
güçlü olmasi ve bu bilgileri tek elden takip edebilecek durumda bulunmasiydi.
Isin detayina girildiginde bir yandan Sosyal Güvenlik Kurumu’nun da bilgisayar
alt yapisi yatirimina giriyor olmasi ve Gelir Idaresi’nin direkt isi olmayan
kisi bazli emeklilik kaydinin da izlenmesi gereginin olmamasi ve de beyanname
birlesince daha komplike hale geliyor olmasi nedenleriyle uygulamadan
vazgeçilmisti.
Damga
vergisi açisindan ise beyanname birlestirilmesinin ilave bir avantaji
olmayacakti. Zira kamu açisindan bir gelir kaybi söz konusu ise muhtasar ve
prim hizmet beyannamesinin damga vergisinde bir artis meydana getirmek
suretiyle bu gelir kaybi pekala giderilebilirdi. Beyannameyi hazirlayan, veren
mali müsavir veya insan kaynaklari ekipleri bakimindan ise aslinda bir tasarruf
getirmedigi beyannamenin daha komplike hale geldigi görüldügü için uygulamadan
vazgeçilmesinin daha dogru olacagi sonucuna varilmisti.
Daha sonraki yillarda bu konudaki
çalisma yeniden baslayip muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin
birlestirilmesi pilot uygulama asamasina kadar gelmis bulunmaktadir. Birkaç
ilde pilot uygulama yapilmaktadir. Aslinda bu yazida konuyu dile getirmekteki
amacimiz, bu uygulamadan dönülmesinin, uygulamayi genel hale getirmekten daha
yararli olacagi hususunu bir kez daha ilgililerin dikkatine sunmaktir.
Bu uygulama kamu açisindan bir
pratiklik saglamayacaktir. Aksine Gelir Idaresi bilgisayar sistemi bakimindan
kendisine lazim olmayan bir bilginin sisteme yüklenmesi ilave bir yük anlamina
gelecektir. Zira ayni bilgiler en azindan emeklilik islemi nedeniyle Sosyal
Güvenlik Kurumu Baskanligi’nda da tutulmaya devam edecektir.
Sosyal güvenlik prim borçlari ile
vergi borçlarinin vergi daireleri araciligiyla takip ve tahsili için mevcut
teknoloji imkanlari dogrultusunda beyanname birlestirmeye gerek yoktur. Sosyal
güvenlik prim borçlari elbette vergi dairesi kanaliyla tahsil edilebilir. Bunu
yapmaya sistemler ve Gelir Idaresi’nin yapisi müsaittir. Üstelik kamunun
takibat sadelestirmesi bakimindan da böyle bir uygulama faydalidir. Onun için
beyannamelerin birlestirilmesine gerek yoktur.
Beyannameler komplike hale geldigi
için de beyanname düzenleyenler açisindan da bir pratiklik sagladigini söylemek
pek mümkün degildir.
Ancak beyanname birlestirilmesinin
belki de çalismalar sirasinda hiç hesap edilmeyen önemli bir mahsurundan
bahsedecegiz. Özel sektörde is barisinin bozulmasi riski söz konusudur. Zira
özel sektörde isveren kime ne ücret verdiginin diger çalisani tarafindan
bilinmesini istemez. Ücret farklilastirmasinda farkli kriterler vardir. Elbette
özel sektörde de pozisyonlari itibariyle sirketler bazinda farklilik arz etse
de bir kademelendirme söz konusudur. Ancak ayni pozisyonda çalisanlarin
ücretleri arasinda verimlilik esasli bazi farkliliklar yapilmasi söz konusudur.
Mevcut durumda daha ziyade sosyal güvenlik prim bildirgeleri insan kaynaklari
biriminde bu konuyla görevli personel tarafindan yerine getirilirken ve de bunu
son derece mahrem bir bilgi seklinde yürütmek söz konusu iken, vergi
beyannameleri tarafinda tek sifreyle bütün beyannameler görülebildiginden,
sayet buna yönelik bir tedbir alinmadan beyanname birlestirmesi sonrasi
sirketlerdeki ücret bilgileri muhasebe departmaninda çalisanlara da açik hale
gelecek, bu da is barisinin ciddi ölçüde zedelenmesine neden olacaktir.
Önerimiz, yol yakinken kamu
açisindan ve beyanname düzenleyenler açisindan pratiklik saglamayan bu
uygulamadan vazgeçilmesidir. Sayet bu mümkün degilse, o zaman Gelir Idaresi’nce
muhtasar prim hizmet beyannamelerine iliskin ayri bir sifre
olusturulmasini mümkün kilacak bir uygulamaya gidilmesine ihtiyaç vardir. Yani
artik muhtasar prim hizmet beyannamesini sadece verilen özel sifreyi alan
personelin görmesi mümkün olmali. Onun disinda diger beyannameleri gören
personelin Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi’ni görmelerinin engellenmesi
saglanabilecektir.