BARTER UYGULAMASI VE GELECEGI
Osman
Arioglu
Istanbul
Ticaret Gazetesi /17 Temmuz 2017
Özü itibariyla dünyanin en eski ticaret yöntemi olan
‘takas’in gelistirilmis halidir barter. Bu uygulama kapitalizmin en belkemigi
konumundaki para sistemi olmadan alisverisin devam edebilmesinde bilinen en
temel ticaret yöntemidir.
Barter uygulamasi; dogrudan iki tüccarin veya iki ayri
mal sahibinin mallarini degistirmek suretiyle ticaret yapmalari yerine, barter
sirketine üye olmalari ve bu üyelik sistemi araciligi ile ihtiyaci olan mali
veya hizmeti alabilmesi sistemi olarak tanimlanabilir. Bu anlamda sistemde
takas yapanlarin birbirini taniyip bulmalari gerekmez. Sisteme üye olan elinde
bulunan barter çeklerini kullanarak ihtiyaci olan mali veya hizmeti temin eder.
Bu alisveriste para yerini bir anlamda barter çeki alir.
Ancak bu çek bildigimiz anlamda kambiyo senedi
hükümlerini tasiyan bir çek degildir. Araci barter kurulusu ise bu isleme
aracilik ettigi için bir komisyon alir.
Barter sisteminde önemli olan sisteme koyacak bir mal
veya hizmet saglayicisi olmaktir. Sisteme üye olmak için mevcut uygulamalarda
genel olarak bir üyelik aidati söz konusu oluyor. Sistemin gelistirilmesiyle bu
üyelik aidati konusu da devreden çikarilabilir. Sistemin gelismesi ise yasal
altyapinin olusturulmasi ile dogrudan iliskilidir. Buna karsilik barter sirketinin
esas kazanci yapilan islemlerden aldigi komisyondur. Barter uygulamasi gelisme
potansiyeli olan önemli bir uygulamadir.
Sayet gelecekte para sisteminin yerini bir uygulama
dolduracaksa bu barter olacaktir.
Ne yapilabilir
Barter uygulamasi bugüne kadar devam ettigi süreçte
sadece Türk Ticaret Kanunu uyarinca adeta tellal hükümleri çerçevesinde
faaliyet icra eder durumdadir. Oysa bu uygulama ayni zamanda önemli bir
finansal fonksiyon durumundadir. Bu uygulamanin finansal kurumlar çerçeve
yasasi içerisine alinmasi önemli olacaktir. Bu sayede bu kurumlarla yapilan
islemler açisindan damga vergisi basta bazi vergi istisnalari da uygulanabilir
hale gelecektir. Halihazirda özü itibariyla firmalarin kendi ürünlerinin
pazarlanmasi sistemi ile baslayan tüketici finansman sirketleri finansal
kurumlar kanunu kapsaminda bulunuyor. Buna karsilik daha genis bir ticari alani
içermesi gereken ve hem ulusal hem de uluslararasi ticaret anlaminda önemli
gelisme alani bulunan barter uygulamasinin bu düzenleme kapsaminda olmamasi bu
uygulamanin gelisiminin önünde önemli bir engel olusturuyor. Böyle önemli bir
ticari alanin dolayli düzenlemelerle devam ettirilmesinin, zaman içerisinde bu
kurumlarin bazi vergisel sorunlarla karsilasmalari riskini de beraberinde
tasidigini unutmamak gerekir. Temennimiz, en kisa sürede bu alanin da yasal bir
çerçeveye kavusturulmasidir.